Ecological self-government: Beyond individualistic paths to indigenous and minority rights. Environmental constitutionalism, unlike human rights in the environmental context, is an entirely new concept for which, to date, there does not exist a universally endorsed definition, and of which there has been no cogent theoretical-normative treatment. Die Verfassung der Völkerrechtsgemeinschaft. 2009:23; sien ook Kotzé 2014:121–56). 110 Met inbegrip van die geïntegreerde biofisiese en sosio-ekonomiese prosesse en interaksies (siklusse) in die atmosfeer, hidrosfeer, kriosfeer, biosfeer, geosfeer en antroposfeer (menslike ondernemingsgees) in sowel ruimtelike – van plaaslike tot globale – as temporele skale, wat die omgewingstoestand van die planeet binne sy huidige posisie in die heelal bepaal (Rockström e.a. 2012. As has been stated, and as this article argues, environmental constitutionalism manifests in formal and substantive guise. Beide omgewings- en maatskaplike geregtigheid beteken die beëindiging van uit en benadeling van mense met beperkte keuses. 2014. Omdat omgewingsmenseregte op die lees van die breër paradigma van omgewingskonstitusionalisme geskoei is, kan sulke introspeksie klaarblyklik ’n invloed uitoefen op hoe omgewingsmenseregte voortaan die vraagstuk van regsubjektiwiteit sal benader en as ’n vertrekpunt dien in die nadenke oor ’n fundamentele herordening van die konstruksie van regsubjektiwiteit in die omgewingsreg, die konstitusionele reg en die reg aangaande menseregte. Mense se begrip van regverdigheid kan gesê word dat oë van die wat sien, die wyse sien wysheid, vandag. Bykomend by die formele elemente van die Suid-Afrikaanse Grondwet wat hier bo bespreek is, is die Grondwet ’n plaaslike voorbeeld van ’n breed-aangepakte substantiewe omgewingskonstitusionalistiese benadering wat deur middel van die omgewingsmensereg daarin die spesifieke oogmerke van intergenerasiebillikheid en volhoubare ontwikkeling insluit. Gardbaum, S. 2009. Henders, S. 2005. Binne hierdie breë definiërende begrip maak ’n grondwet meer spesifiek voorsiening vir sekere basiese konstitutiewe reëls wat bepaal hoe ander reëls geskep, uitgelê, gewysig en toegepas moet word.28 Dit wil ook die vertikale wisselwerking tussen staat en individu, en die horisontale wisselwerking tussen die individue onderling reël. 2015. Ander moontlike kandidate wat formele konstitusionele eienskappe het, kan stellig die versameling sagteregbeginsels (soft law principles) rakende die omgewing wees, met inbegrip van die beginsel dat die besoedelaar moet betaal, die voorsorgbeginsel, die beginsel van gemeenskaplike maar onderskeie verantwoordelikhede, en die beginsel van volhoubare ontwikkeling. 82 Verenigde Nasies Ekonomiese Kommissie vir Europa 2015. Dit is belangrik om in gedagte te hou dat, as ’n voorbehoud by wat volg, konstitusionele taal en die betekenis wat aan konstitusionele begrippe geheg word, wissel in reaksie op verskillende kontekste en plaaslike geskiedenisse, heersende sosio-ekonomiese en politieke omstandighede, dominante ideologieë en die samestelling van die samelewing. Menseregte word beskou as etiese eise wat op ’n verhewe juridiese vlak funksioneer.1 Die aantrekkingskrag van menseregte vir maatskaplike bewegings en energieke globale groeperinge openbaar die groeiende gewildheid daarvan as regskonstrukte wat die tradisionele instrumentalistiese funksies van die reg aanvul.2 Meer algemeen gestel, blyk die aantrekkingskrag van menseregte uit die beduidende beweging in konstitusionele demokrasieë na ’n “regtebewustheid”.3 Ondanks die talle beperkings daarvan en die geldige kritiek wat dikwels teen menseregte in die algemeen uitgespreek word dat dit slegs “’n taal van menslike goedheid” is, bly regte waardevolle juridiese konstrukte in sowel normatiewe as analitiese sin: Rights talk does have notorious limitations as a language of the human good. In Macdonald en Johnston (reds.) 2012. —. Fischer-Lescano (2005); Habermas (2005:222–47); Verdross (1926). Omgewingskonstitusionalisme bied die geleentheid, en in sekere mate die middele, om regeerpraktyk, die staat, wette en die samelewing met betrekking tot die omgewing te hervorm. Bodansky, D. 2009. 1998. LitNet Akademies, 11(2):91–115. —. The difficulty with abandoning rights talk or seeking to convert rights propositions into duty language is that it discards rights’ potential for juridical embodiment and enforceability. Constitutional law. Human Rights Quarterly, 20(2):201–34. Ekeli, K.S. Hierdie onvermoë is vergroot deur die onlangse aanbreek van die Antroposeen.55, Wetenskaplikes aanvaar tans algemeen (hoewel nog nie amptelik nie) dat ons ’n nuwe geologiese epog betree het wat die Antroposeen genoem word.56 As ’n vakkundige term wat uitdrukking gee aan die geologiese belang van antropogene verandering, gee die term Antroposeen te kenne dat die aarde vinnig na ’n krities onstabiele toestand beweeg waarin aardstelsels geleidelik minder voorspelbaar, niestasionêr en minder harmonieus word as gevolg van die stempel wat die mens wêreldwyd op die omgewing afdruk.57 Daar bestaan ’n wesenlike moontlikheid dat ons kritieke kantelpunte in die aardstelsel kan bereik wat tot vinnige en onomkeerbare verandering kan lei wat lewe op aarde soos ons dit ken, kan beïnvloed.58. 2015. Grear, A. en L.J. 2012. 100 Sien o.m. Regverdigheid en geregtigheid, is lank reeds 'n bekende woord. 2006. “bloot” grondwette (in die formele sin); hulle was nie konstitusioneel (in die substantiewe sin), soos die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996, wel is nie. 39 Bosselmann (1992:190) sê: “Unbestritten ist die Verfassungsebene das zentrale Feld der Auseinandersetzung um gesellschaftliche Wertorientierungen. Idealiter moet grondwette dus nie net die argitektuur van die staat en staatsbestuur tot stand bring nie, maar ook konstitusioneel wees in die meer substantiewe sin dat hulle ten doel het om ’n politieke en regsorde “te verbeter” en “goed te maak”. 11(1)); Art. Constitutions and future generations. art. Environmental constitutionalism provides fertile ground for future exploration and it has the potential to grow into an autonomous and influential field of inquiry that provides human rights and environmental law scholars and regulators alike with a more familiar and comprehensive regulatory perspective, a more consistent justificatory basis, and conceptually supportive analytical and normative interventionist regulatory options in these times of unprecedented ecological upheaval. Maar in die einde wat is billike geregtigheid, maar nie 'n woord of twee om duidelik te sê. Bosselmann, K. 1992. GEO5-Global Environment Outlook: Environment for the future we want. Rhul, J.B. 2015. In hierdie sin kan omgewingskonstitusionalisme ten slotte miskien die beste verstaan word as ’n geestesingesteldheid101 of ’n nuwe manier van dink oor die verhouding tussen individue, soewereine regerings en die omgewing102 wat agter die skerms werksaam is om institusionele veranderinge moontlik te maak wat aangehelp word deur menseregte, benewens ander konstitusionele middele. Dit sluit formele konstitusionele eienskappe in wat voorsiening maak vir die argitektuur en inwerkingstelling van omgewingsbestuur, asook substantiewe konstitusionele eienskappe wat konstitusioneel verskanste regtegebaseerde bepalings, grondliggende waardes en “hoërorde”-beginsels insluit. Douglas Kysar skryf byvoorbeeld die wetgewers van die VSA se terughoudendheid om konstitusionele omgewingsbeskermingsbepalings aan te neem, toe aan kommer wat ook wêreldwyd voorkom, dat “expanding the reach of constitutional protection to encompass future generations or non-human life-forms – not to mention the environment as such – would require significant adjustment to the anthropocentric, individualistic, and instrumentalist outlook upon which liberal ordering strongly depends.”111 So ’n diepgaande verskuiwing sal ’n fundamentele ommekeer vereis in die reg, die politiek en die maatskaplike ordening soos ons dit ken, ’n verandering wat die (private en openbare) regulatoriese gesag skynbaar (nog) nie gewillig is om te aanvaar nie. publikasies soos die Journal of Human Rights and the Environment dui hierop. Ratio Juris, 20(3):378–401. American Political Science Review, 56(4):853–64. Friedman, F. 2014. Arguing global environmental constitutionalism. 84 Ecuador het met konstitusionele eksperimente begin wat ’n meer ekosentriese oogmerk by menseregte inlyf deur aan die natuur ’n bestaansreg en ’n reg op die instandhouding en regenerasie van sy lewensiklusse, strukture, funksies en evolusionêre prosesse te gee (Grondwet van Ecuador, artt. Die Nasionale Protokol vir Assessering Graad R-12 is veral sensitief vir kwessies Dit verskaf die wyse waarop die inhoud van wette bepaal en afgedwing kan word. Dit stel morele en etiese verpligtinge ten opsigte van die omgewing daar, asook ’n gepaardgaande openbare en private, en binne- en tussenstaatlike, regverdigende grondslag vir behoorlike nakoming van hierdie pligte en die gesag om dit te vereis. —. Hierbenewens, en gepaard met hierdie substantiewe konstitusionele regte, maak ’n aantal prosedurele regte deel uit van die breër regtegebaseerde benadering tot omgewingsbestuur, en hulle moet, waar gepas, gebruik word om substantiewe regtegebaseerde aansprake af te dwing.93 Dit sluit in die reg op regverdige administratiewe optrede en die reg op toegang tot inligting, asook bepalings rakende toegang tot howe en die afdwing van regte.94 Die Suid-Afrikaanse Grondwet is dus ’n duidelike voorbeeld van ’n formele en ’n substantiewe grondwet wat omvattend voorsiening maak vir die argitektuur van omgewingsbestuur, asook vir die regtegebaseerde en ander substantiewe konstitusionele elemente wat omgewingsbeskerming tot ’n hoër en meer normatief gesaghebbende juridiese vlak verhef.